ظهور تکنولوژی های نوین از جمله سیستم های برودتی ، تحول بزرگی در صنایع مختلف به خصوص در صنایع غذایی ایجاد نموده است. به نحوی که عدم بهره گیری از این تکنولوژی ها و سیستم های برودتی در بسیاری از زمینه های تولید صنایع غذایی و دیگر صنایع به امری اجتناب ناپذیر تبدیل شده است.
سیستم های برودتی و سرمایشی همچون سردخانه ها به منظور حفظ بازار عرضه و تقاضا مواد غذایی ، نگه داری از داروها ، عملیات تقطیر و جداسازی در صنعت پتروشیمی ، صنایع آزمایشگاهی و … به طور گسترده مورد استفاده قرار میگیرند.
سردخانه در طرح های مختلفی همچون سردخانه کانکسی ، سردخانه اتاقکی و سردخانه صنعتی و در انواع زیر صفر و بالای صفر طراحی می شوند. تجهیزات اصلی به کار رفته در تمامی این سردخانه ها شامل کمپرسور، کندانسور ، اواپراتور ، شیرآلات ،کنترل آلات ، تابلو برق و تجهیزات حفاظتی می باشند. در این نوشتار به توضیح این تجهیزات و انواع برندهای با کیفیت موجود در بازار پرداخته ایم.
تجهیزات اصلی سردخانه
از مهم ترین و اصلی ترین تجهیزات مورد استفاده در سردخانه باید کمپرسور ، کندانسور ، اواپراتور ، تابلو برق و شیرآلات کنترلی و حفاظتی آن را نام برد. عملکرد سردخانه و عمر مفید آن بیشتر به نوع کمپرسور ،کندانسور و اواپراتور آن بستگی دارد و در طراحی سردخانه این قطعات بیشترین هزینه را به خود اختصاص می دهند.
البته در سردخانه های کانکسی بدنه آن و نوع عایق به کار رفته نیز اهمیت بالایی دارند. سردخانه های کانکسی به دلیل هزینه ساخت بسیار پایین نسبت به سردخانه های صنعتی به طور گسترده در صنایع مختلف به کار گرفته میشوند. به طور کلی بخش های مختلف در سردخانه عبارتند از :
بدنه سردخانه و نوع عایق آن:
بدنه سردخانه کانکسی یا اتاقکی از نوع ساندویچ پانل با ضخامت 10 الی 15 سانتی متری می باشد. نوع عایق نیز پلی اورتان است و کل بدنه با روکش ورقی پوشش میخورد. بحث عایق بندی سردخانه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. زیرا هر چقدر عایق بندی کامل تر باشد ، سیستم های برودتی کمتر به فشار افتاده و در مصرف انرژی صرفه جویی میشود.
همچنین عایق بندی کامل به جهت جلوگیری از نوسانات دمایی در داخل سردخانه کمک شایانی به سلامت مواد غذایی به خصوص میوه ها و سبزیجات در سردخانه های بالای صفر می نماید، زیرا در این نوع سردخانه ها با کاهش و یا افزایش ناخواسته دما ، تأثیرات منفی به سرعت بر روی محصولات ظاهر می شود.
کمپرسور:
مهمترین بخش و تقریبا قلب تپنده سردخانه ، کمپرسور آن می باشد. کمپرسور دستگاهی است که به منظور فشرده سازی گازها از آن استفاده میشود. لازم به ذکر است که در کمپرسورها عملیات متراکم سازی و فشرده نمودن گازها باعث افزایش دمای گاز نیز می گردد.
معمولا به این قطعه موتور سردخانه نیز گفته میشود. لازم به ذکر است که برق مصرفی سردخانه ها سه فاز صنعتی می باشد. البته سردخانه های کانکسی با برق تک فاز نیز قابل طراحی می باشند ولی هزینه طراحی این نوع سردخانه ها بسیار بیشتر از نوع سه فاز آن می باشد.
کمپرسورها در انواع مختلفی ساخته میشوند. از جمله شناخته شده ترین برندهای کمپرسور در بازار می توان برند دانفوس ، تکامسه ، بیتزر ، کوپلند و … را نام برد.
کندانسور:
کندانسور یا مبدل حرارتی در حالت کلی وظیفه خنک کردن سیال و تغییر فاز مبرد گازی به مایع را بر عهده دارند. در طراحی سردخانه نیز کندانسور گاز گرم و متراکم شده ناشی از فعالیت کمپرسور را خنک می نماید. این عملیات خنک سازی توسط آب و یا هوا صورت میگیرد که در بازار به نام های کندانسور هوایی و یا آبی شناخته میشوند.
در سردخانه کندانسور گرمای سردخانه و سیال داخل در کمپرسور را به محیط منتقل میکند. کندانسور آبی ، گرما را به آب و کندانسور هوایی ، گرما را به هوا منتقل می نماید. کندانسورهای هوایی در فضای باز نصب می شوند تا از طریق هوای تازه بتوان عملیات خنک سازی را انجام داد.
معمولا کندانسورها به همراه کمپرسورهای متناسب با آن در بازار به عنوان واحد تقطیر ، به صورت یکجا به فروش می رسند. از این رو تولید کنندگان کمپرسورها در کاتالوگ دستگاه ، نوع کندانسور متناسب و پیشنهادی را ارائه می دهند.
اواپراتور:
به این دستگاه مبدل حرارتی نیز گفته می شود. در سردخانه ها ، اواپراتور در قسمت داخلی و اتاقک آن نصب می شود. در اواپراتور سیال مبرد ( گاز فریون و یا گاز آمونیاک ) در دورن کویل های آن به گردش در می آید. دمای گاز سرد شده از طریق کندانسور وارد کویل های اواپراتور میگردد و سپس از طریق چندین فن این سرما در محیط سردخانه پخش می شود. از این رو اواپراتور علاوه بر سرمایش سردخانه ، عمل تهویه آن را انجام میدهد. در سردخانه ها بسته به نوع سردخانه ، نوع مبرد و … اواپراتور طراحی میگردد.
تابلو برق سردخانه:
یکی از حساس ترین بخش های کنترل و تنظیم تجهیزات سردخانه ، تابلو برق آن است. کنترل وضعیت کاری کمپرسور ، کندانسور ، اواپراتور ، تنظیم دمای اتاق ، حفاظت از تجهیزات و ایجاد ثبات در سردخانه از طریق تابلو برق آن میسر می باشد. تابلو برق سردخانه شامل کنتاکتور و کلید حرارتی ، فیوزها و کلید ها ، ترموستات و تایمر ، نشانگرها و هشدارها و … است.
شیر آلات کنترلی:
به منظور انتقال مبرد در قسمت های مختلف سیستم ، باز و بسته شدن مسیرهای روغن و گاز مبرد و تعیین جهت حرکت مبرد از شیر آلات کنترلی استفاده میگردد. نقش شیرآلات در ایمنی و دقت سیستم های برودتی بسیار پر رنگ می باشد. در سردخانه نیز مهمترین شیرآلات کنترل شامل کنترل فشار مکش و دهش کمپرسور ، ترموستات ها ، ترنسمیترهای دما و فشار ، لول کنترل و فشار سنج روغن کمپرسور می باشند.
