کمپرسور رفتوبرگشتی یا کمپرسور پیستونی به کمپرسورهایی با جابهجایی مثبت اطلاق میشود که در آن میللنگ در پیستونها حرکتی دورانی ایجاد کرده و باعث رساندن گاز به فشار بالا میشود. گاز ورودی وارد منیفولد مکش شده و پس از آن، جریان گاز به درون سیلندر تراکم برده میشود؛ جایی که توسط حرکت رفت و برگشتی پیستون و میللنگ فرایند فشردهسازی روی آن انجام و سپس خارج میشود.
کمپرسور پیستونی قدیمیترین و متداولترین نوع کمپرسور است. این کمپرسور در شکلهای دو طرفه یا یکطرفه موجود است و دارای قطعات روغنکاری شونده یا مدلهای بدون روغن هستند. به استثنای کمپرسورهای کوچک که دارای سیلندرهای عمودی هستند، شکل بندی V برای این کمپرسورها رایج است. در کمپرسورهای بزرگ دو طرفه، کمپرسورهایی که روغنکاری میشوند بطور معمول با سیستم روغن کاری پاششی یا روغن کاری فشاری کار میکنند. بیشتر کمپرسورها دارای سوپاپهای خودکار هستند. یک سوپاپ خودکار به هنگام بروز اختلافات فشار در دو سمت بشقابک سوپاپ، باز و بسته میشود.
امروزه در صنعت تبريد بيشتر از كمپرسورهاي پيستوني استفاده ميشود. در اين نوع كمپرسورها از حركت رفت و آمدي پيستون سيال متراكم ميشود. این نوع کمپرسورها اغلب در سیستم تبرید مورد استفاده قرار میگیرند و ممکن است قدرت آنها از چند دهم اسب تا چند صد اسب متغیر و یا از یک تا چند سیلندر تشکیل شده باشند. در این نوع كمپرسورها ممكن است موتور و كمپرسور از هم جدا بوده كه كمپرسورهاي باز ناميده ميشود. معمولا در يخچالهاي منزل و یا سردخانههایی که موتور كوچكي دارند از اين نوع كمپرسور استفاده ميشود.
كمپرسورهاي باز با قدرت بالا غالباً افقي بوده و ممكن است دو مرحلهای نيز باشند. در حالي كه كمپرسورهاي بسته معمولاً عمودي و يك مرحلهای هستند.
تقسيمبندي كمپرسورهاي پيستوني:
الف) از نظر قدرت برودتي
ب) از نظر مراحل تراكم به كمپرسورهاي يك مرحلهاي وكمپرسورهاي دو يا سه مرحلهاي.
ج) از نظر تعداد حفره كارگر به طوري كه مبرد فقط در يك طرف پيستون متراكم ميشود و حركت دوبل كه مبرد به نوبت در هر دو طرف پيستون متراكم ميشود.
د ) از نظر سيلندر به تك سيلندر و چند سيلندر.
و ) از نظر قرار گرفتن محور سيلندرها به افقي و قائم و زاويه (V شكل و مايل)
ر ) از نظر ساختمان سيلندر و كارتر به تركيبي و انفرادي.
م ) از نظر مكانيزم ميل لنگ و شاتون به بدون واسطه (معمولي) و با واسطه.
از معروف ترین و پرکاربرد ترین کمپرسورهای رفت برگشتی در بازار ایران میتوان به کمپرسور های بیتزر المان ,منیروپ دانفوس فرانسه ,بوک المان ,دورین ایتالیا و … نام برد.